Öğretmenler ve sınıf arkadaşları, çocuğun ikinci ailesidir. Bu ailenin bir üyesi ölümle karşılaştığında onlar da çok güçlü duygular yaşarlar. Bu broşür, bir yakınını ya da sınıf arkadaşını kaybeden çocuklara yardım etmek isteyen öğretmenler için yol gösterici olarak hazırlanmıştır.
Çocukların Yası
Çocuklar yaslarını kendi yöntemleri ile ifade etme eğilimindedirler. Onların ne düşündüklerini ve ne hissettiklerini her zaman anlayamayız. Bu nedenle davranışlarından ipuçları çıkarmaya çalışın.
Her çocuk farklı tepkiler gösterir. Geri çekilme, saldırganlık, panik, kaygı, öfke, suçluluk, korku ve bedensel stres tepkilerinin tümü yasın belirtileridir. Sabırlı ve anlayışlı olun.
Yasta olan çocukların dikkat sürelerinde kısalma ve konsantrasyonlarında bozulma görülebilir. Okul başarısı etkilenebilir.
Bir çocuk öfke, acı ve korku duygularını bastırarak inkar etmeye çalışabilir. Bu nedenle yas uzayabilir. Bir çocuğun, ölümün etkisiyle ilgili belirtilerin tümünü göstermesi bazen aylar hatta yıllar sürebilir.
Yastaki çocuklar, kendi kimliklerini yeniden oluşturmak zorundadırlar. "Ben kimim?" sorusu en önemli tema haline gelir. Onlara kendilerini araştırma yönündeki bu çabalarında yardımcı olun.
Ölüm Algısı
Bir çocuğun ölümle ilgili algıları yaşına ve yaşantılarına göre değişir. Okul öncesi dönemdeki çocuk ölümü geçici bir süreç olarak görür. 6 - 10 yaş arasında ölümün gerçekliğinin ve sonucunun farkına varır. Ölüm ve cenaze töreni hakkında merak duyabilir. 11 yaşından itibaren çocuk, ölümü, bir yetişkin gibi algılamaya başlar.
Yasın İfade Edilmesi
Ölüm ile ilgili kendi duygularınızla yüzleşin. Duygularınızı çocukla ve sınıfınızla paylaşın. Ağlamak, kızgın ya da üzgün olmak hatta gülümsemek bile normaldir.
Bir öğrenci sizinle konuşmak isterse ona fırsat verin ve onu gerçekten dinleyin. Kulaklarınızla, gözlerinizle ve kalbinizle dinleyin.
Dokunun. Sıcak bir kucaklama, "ne olduğunu biliyorum ve önemsiyorum. Bana ihtiyacın olduğunda buradayım" demektir.
Duygularınızda açık ve dürüst olun. Sevgi ve güvenden oluşan bir kabul atmosferi oluşturun.
Çocukları yaslarını kendi tarzlarıyla ifade etmeleri için cesaretlendirin. Yas acısının gerçekliğini kabul edin. Çocuğu (sınıfınızı ya da kendinizi de) bu acıdan kurtarmaya kalkışmayın. Destekleyici ve gerektiğinde ulaşılabilir olun.
Öğrencinin, istediği zaman yalnız kalabileceği sessiz ve özel bir yer sağlayın (rehberlik servisi veya revir gibi). Hemen herşey gözyaşlarını tetikleyici olabilir. Öğrencinizin yas tutma ihtiyacına saygı gösterin. Öğrencilerinizin, bir kayıp karşısında yas tutmanın doğal ve normal bir tepki olduğunu anlamalarına yardımcı olun.
Çocukları ölümden soyutlamayın. Ölümün, hayatın doğal bir parçası olduğunu öğrencilere açıklayın. Bir böcek veya kuşun ölümünü, solmuş bir çiçeği ya da dökülen yaprakları yaşam döngüsünün bir parçası olarak ölümün tartışılması için fırsat olarak kullanın.
Sınıf İçinde Yas
Sınıfın bir grup olarak işlev gördüğünü ve yasın paylaşılmasının tüm sınıf için yararlı olabileceğini unutmayın. Yasın paylaşılması, yastaki çocukların sıklıkla yaşadığı dışlanmışlık hissinin ve okul sorunlarının ortadan kalkmasına yardımcı olabilir. Yastaki çocuğu farklı muamele ya da özel haklarla ayırmaya çalışmayın. Çocuğun her şeye rağmen akran grubunun bir parçası olduğunu hissetmeye ihtiyacı vardır. Görevlerini yerine getirmesi konusunda beklentilerinizi azaltın ama sürdürün.
Eğer mümkünse, yastaki öğrencinizin arkadaşlarından birkaçıyla görüşerek ona destek olmaları konusunda yardımcı olun. Çünkü, arkadaşlar ilişki kurmaya çalışırken rahatsız edici ve kaba olabilirler.
Ölümün Kabulü
Öğrencilerden birisi öldüğünde, sınıfınızda, şiirler veya resimler aracılığıyla yasın ifade edilmesi için ortam yaratın. Anı defteri oluşturmak ya da anma toplantıları düzenlemek gibi etkinliklerle öğrencilerinizin ölümü kabullenmelerine yardımcı olmaya çalışın.
Çocuklar ve gençler büyüyüp olgunlaştıkları sürece yaşadıkları kayıptan etkileneceklerdir. Onlara gösterdiğiniz ilgiyi ve sağladığınız desteği sürdürün.
B.C. BEREAVEMENT FOUNDATION
P.O. BOX 53530, 984 W. BROADWAY
VANCOUVER, B.C. V5Z 1K7 604-738-9950
TOLL FREE 1-877-779-2223
ÇEVİREN: TED Ankara Koleji Vakfı Danışma ve Rehberlik Merkezi
© TED ANKARA KOLEJİ,2000