Ebeveynlerinizle ilişkiniz nasıl olursa olsun, onlara karşı duygularınız büyük olasılıkla oldukça güçlüdür. Diplerde birçoğumuz anne ve babamızı derinden severiz. Ve onlarda bizi en koşulsuz duyguyla severler.

 

Şimdi anne ya da babanızı kaybettiniz ve bu kaybın yasını tutma ihtiyacı ile karşı karşıyasınız. Yas tutma, ölüme ilişkin duygu ve düşüncelerinizin açığa vurulmasıdır. İyileşme sürecinin gerekli bir parçasıdır.

 

Kendi yasınızın tek olduğunu fark edin

 

Sizin yasınız tektir, bir eşi daha yoktur. Hiç kimse aynı şekilde yas tutmaz. Sizin özel deneyiminiz, kaybettiğiniz ebeveyninizle olan ilişkinizin şeklinden, ölümü çevreleyen koşullardan, duygusal destek sisteminizden, kültürel ve dini altyapınızdan etkilenecektir.

 

Sonuç olarak, siz kederinizi kendi tarzınızda yaşayacaksınız. Özel deneyiminizi başkalarınınkilerle karşılaştırmaya ya da bu acıyı ne kadar süre yaşamanız gerektiğine dair tahminlerde bulunmaya çalışmayın. “Bir gün - bir zaman” yaklaşımını benimseyerek, kendinize sizin (kişisel) hızınıza uygun acı çekme hakkı tanıyın. 

 

Karmaşık duygular hissetmeyi bekleyin 

 

Ebeveyn – çocuk arasındaki bağ belki de tüm ilişkilerin temelidir. Anne ya da babanız öldüğünde, bu bağ kopar. Bu kayba tepki olarak karmaşık bir çok güçlü duygu yaşayabilirsiniz.

 

Herkesin ebeveyninin ölümü karşısında hissettikleri kendine özgü olmakla birlikte, daha evrensel bazı duygularda vardır:

 

 

Üzüntü: Bir ebeveyninizi kaybettiğinizde, büyük olasılıkla kendinizi üzgün hissetmeyi beklersiniz, fakat yaşadığınız kayıp karşısında hissettiğiniz derin duyguların kuvveti sizi şaşırtabilir. Derin bir üzüntü hissetmeniz doğaldır. Sonuçta, sizi koşulsuz seven ve hiç kimsenin yapamayacağı kadar size özen gösteren kişiyi kaybetmişsinizdir. Eğer bu sizin ikinci ebeveyn kaybınızsa, kendinizi çok üzgün hissedebilirsiniz. Kendinize üzgün hissetme hakkı tanıyın ve acınızı kabullenin.

 

Rahatlama: Eğer ebeveyniniz ölümünden önceki belli bir süreyi hasta olarak geçirdiyse, öldüğünde rahatlama hissedebilirsiniz. Hastalığı sırasında bakımını siz üstlenmişseniz bu duygu oldukça güçlü olabilir. Bu sizin onu sevmediğiniz anlamına gelmez. Gerçekte, acı çekilen bir sürenin sonunda rahatlama hissetmeniz sevginizin doğal bir sonucudur.

 

Öfke: Eğer ilişkilerin iyi olmadığı rahatsız edici bir aile ortamından geliyorsanız, ölen ebeveyninize çözümlenmemiş bir öfke hissedebilirsiniz. Onun ölümü bir taraftan yüzeyde acı hissetmenize diğer taraftan da öfke duymanıza neden olabilir. Çünkü onunla aranızdaki sevgi bağı olgunlaşamadan kopmuştur. Eğer öfkeliyseniz, bu öfkenin kaynağını araştırın ve onunla uzlaşmaya çalışın.

 

Suçluluk: Eğer ebeveynlerinizle ilişkiniz katı, uzak ya da karmaşıksa, onlardan biri öldüğünde kendinizi suçlu hissedebilirsiniz. İstediğiniz ama asla söyleyemediğiniz şeyleri söyleyebilmeyi ya da incitici şeyleri asla söylememiş olmayı dileyebilirsiniz. Onunla daha çok zaman geçirmiş olmayı isteyebilirsiniz. Suçlanma ya da geçmişe dönme, anne ya da babanızın ölümüne vereceğiniz normal tepkiler arasındadır. Ve bu duygular üzerinde durmak iyileşme süreci için önemlidir.

 

Tüm bu duygular garip gibi görünebilir ancak hepsi de doğal ve sağlıklı tepkilerdir. Kendinizi hissedebileceğiniz her şeyi yaşamakta serbest bırakın; kendinizi yargılamayın ya da acılı duygu ve düşüncelerinizi bastırmaya çalışmayın. Her fırsatta, acınızı dilediğiniz gibi paylaşabileceğiniz, sizi duyacak birini bulmaya çalışın.

 

Ölümün tüm aileniz üzerindeki etkilerini farketmeye çalışın

Eğer kız ya da erkek kardeşleriniz varsa, anne ya da babanızın ölümü onları sizi etkilediğinden farklı etkileyebilir. Sonuçta, her birinizin ölen ebeveyninizle ilişkiniz özeldi ve hepinizin kendi tarzınızda yas tutma hakkınız vardır.

 

Ölüm, kardeşler arası çatışmaları artırabilir. Siz ve kardeşleriniz cenaze töreninin biçimi ya da ailenin ekonomik kaynaklarının nasıl kullanılacağı konusunda tartışabilirsiniz. Bütün bunlar rahatsız edici olsa da doğaldır. Bu sıkıntılı zamanlarda, aile içinde açık konuşulmasını sağlamaya çalışın. Diğer taraftan, belki de bu ölümün kardeşlerinizle yakınlaşmanızı sağladığınızı göreceksiniz. Bunu memnuniyetle karşılayın.

 

Son olarak halen hayatta olan ebeveyniniz için de eşini kaybetmiş olmanın çeşitli sıkıntıları olduğunu anlamaya çalışın. Eşini kaybetmiş olmak anne ya da babayı kaybetmiş olmaktan farklı anlamlar içerir. Bu sizin hayatta olan ebeveyninizin yaşamından sorumlu olmanız gerektiği anlamına gelmez; gerçekte kendinizi iyi hissedebilmeniz için öncelikle kendi yasınızı yaşamalısınız. Bu, daha genç olmanızdan dolayı, geride kalan ebeveyninizle olan ilişkinizde daha sabırlı ve şefkatli olmanız gerektiği anlamına gelir.

 

 

Başkalarının desteğine açık olun

Belki de bu zor dönemde kendiniz için yapabileceğiniz en iyi şey elinizi başkalarından gelecek yardımlara açmanızdır. Bunu şu şekilde düşünün: anne ya da babanızın ölümünün yasını tutmak belki de bugüne dek yaptığınız en zor iş. Ve zor işler başkaları destek verdiğinde daha az sıkıntı verici olur.

 

Eğer kaybettiğiniz ebeveyniniz yaşlıysa, diğerlerinin yaşadığınız kaybı yeterince anlayamadığını düşünebilirsiniz. Kültürler arasında farklılıklar olmakla birlikte genelde yaşlı insanların ölümü karşısında “ne mutlu uzun bir yaşamı oldu” ya da “sıralı ölüm olsun” şeklinde tepkiler verilir. Neredeyse hiç kimse “senin annen özel biriydi ve onunla olan ilişkin senin için çok anlamlıydı. Yaşadığın kayıp için çok üzgünüm” demez.

 

Acınızı anlayan ve kederinizi dilediğiniz şekilde anlattığınızda sizi dinleyen kişileri arayın. Duygularınızı yargılayan ya da daha da kötüsü sizi duygularınızdan uzaklaştırmaya çalışan insanlardan uzak durun. Duyguları başkalarıyla paylaşmak onları yok etmez, fakat zamanla onları daha katlanılır hale getirir. Başkalarının uzattığı eli tutmak sizi insanlara yakınlaştırır ve sevgi bağlarınızı güçlendirir bu da yaşamı yeniden yaşanmaya değer görmenize yardımcı olabilir.

 

Fiziksel ve duygusal sınırlarınıza hoşgörülü olun

 

Keder ve üzüntü hissi sizi bitkin düşürebilir. Net düşünme ve karar verme becerileriniz zayıflayabilir. Düşük enerji düzeyiniz doğal olarak sizi yavaşlatacaktır. Vücudunuzun ve kafanızın size söylediklerine saygı gösterin. Yeterince dinlenin. Dengeli beslenin. Programınızı mümkün olduğunca hafifletin.

 

Kendinize mola hakkı tanıyın, günün her dakikasında kendinizi ölümü düşünmeye zorlamayın. Evet, iyileşmek için yasınızı tutmalısınız, fakat yaşamalısınız da.

 

 

İnançlarınızı kabul edin

 

Eğer kader hayatınızın bir parçasıysa, bunu size uygun gelen şekilde ifade edin. Dini inançlarınızı anlayan ve destekleyen insanların çevrenizde olmasına izin verin. Eğer ebeveyninizin ölümünden dolayı tanrıya öfkeliyseniz, bunun da yas sürecinin doğal bir parçası olduğunu unutmayın. Keşfetmeye ihtiyaç duyduğunuz duygu ve düşüncelerinizi konuşmak için, sizi yargılamadan dinleyecek birilerini bulun.

 

 

Kendinize anlam arama hakkı tanıyın

 

Kendinizi “annem neden şimdi ölmek zorundaydı?” ya da “ölümden sonra ne oluyor?” gibi sorular sorarken bulabilirsiniz. Hayatın ve yaşamanın anlamını arama, ebeveyn ölümüne verilen normal tepkiler arasındadır. Gerçekte, kesin cevapları bulamasanız bile bu tür önemli soruların cevaplarını aramak kendinizi daha iyi hissedebilmenizi sağlayabilir. Kendinize düşünme ve hissetme fırsatı tanımanız, kesin cevaplar bulmanızdan daha önemlidir.

 

 

Anılarınızın değerini bilin

 

Her ne kadar anne ve babanız fiziksel olarak artık sizinle olmasa da, manevi olarak anılarınızda yaşamayı sürdüreceklerdir. Bu anıların değerini bilin. Anılarınızı aileniz ve arkadaşlarınızla paylaşın. Anılarınız sizi güldürebilir de ağlatabilir de, her iki durumda da onlar, anne ya da babanızla olan ilişkinizin devam eden ve önemli bir parçasıdır.

Kendinizi kaybettiğiniz ebeveyninizin anısını yaşatmaya borçlu hissedebilirsiniz. Bu durumda, bir ağaç dikmeyi ya da ondan kalanları özel bir anı kutusunda toplamayı düşünebilirsiniz.

 

 

Yasınızın ve iyileşmenizin üstüne gidin

 

Yeniden sevmek ve yaşamak için yas tutmalısınız. Kendinize kederinizi açıkça ifade etme hakkı tanımadan kendinizi iyi hissedemezsiniz. Yası inkar etmek onu daha karmaşık ve bunaltıcı hale getirebilir.

 

Acınızla uzlaşmanız hemen gerçekleşmeyecektir. Unutmayın ki yas anlık bir olay değil zaman alan bir süreçtir. Kendinize karşı hoşgörülü ve sabırlı olun. Ve anne ya da babanızın ölümünün yaşamınızı sonsuza dek değiştirdiğini asla unutmayın.

 

 

B.C. BEREAVEMENT FOUNDATION

P.O. BOX 53530, 984 W. BROADWAY

VANCOUVER, B.C. V5Z 1K7 604-738-9950

TOLL FREE 1-877-779-2223

ÇEVİREN: TED Ankara Koleji Vakfı Danışma ve Rehberlik Merkezi

© TED ANKARA KOLEJİ,2000