Bir çocuk öldüğünde çocuğun yaşı ya da ölümün koşulları ne olursa boşluk ve çaresizlik hissedersiniz. Acıyı hafifletecek ne söylenebilir ya da yarayı saracak ne yapılabilir ?
Yardım Etmek İçin Ne Yapabilirsiniz?
Böyle bir durumda yardımcı olacak evrensel ve standart yaklaşımlar yoktur. Acıyı giderecek sihirli formüller de yoktur. Bir arkadaşınızın ya da yakınınızın çocuğu öldüğünde çaresizlik hissetmeniz doğaldır. Ama unutmayın ki gösterilen sevgi dolu ilgi, yas tutan bir aile için çok rahatlatıcı olabilir. Lütfen yetersiz bulduğunuz için bundan kaçınmayın. Aileler sürekli bir destek ve anlayış görürlerse yasları sonucunda olumlu ve sağlıklı bir çözüme ulaşabilirler. Aşağıdaki öneriler onlara destek sağlamanızda size yardımcı olabilir :
- Acıyı giderecek sihirli sözcükler bulmaya çalışmayın. Çünkü öyle sözcükler yok. Bir dokunuş, bir sarılma ve basit bir “çok üzgünüm” sözü gerçek bir rahatlama ve destek sağlar.
- Ağlamaktan korkmayın. Göz yaşlarınız hem çocuk hem de ebeveyn için bir armağandır. Evet ebeveyn sizinle birlikte ağlayabilir bu gözyaşları sağlıklı bir boşalma yolu olabilir.
- “Ne hissettiğini biliyorum” demekten kaçının. Bir çocuk öldüğünde yaşanan kaybın derinliğini anlamak çok zordur ve böyle söylemeniz anne-babanın onları anlamadığınız hissine kapılmasına neden olabilir.
- “Tanrı böyle istedi” gibi ölümü açıklamaya ya da önemini azaltmaya çalışan klişe sözler kullanmaktan kaçının. “En azından bir çocuğunuz daha var” gibi sözlerle çocuğun ölümüyle ilgili olumlu birşeyler bulmaya çalışmayın. Onlar için çocuklarının ölümünü makul gösterecek sözcük yoktur.
- Dinleyin! Yaşadıkları öfke, acı, inanamama, suçluluk duygularını ve sorularını ifade etmeleri için izin verin. Ebeveynler sıklıkla çocukları ve onun ölümü hakkında tekrar tekrar konuşma gereksinimi duyarlar. “Bana ondan bahsedebilir misin ?” gibi kibar bir soruyla onları konuşmaları için cesaretlendirmek yararlı olabilir.
- Her tür yargılamadan kaçının.”........yapmalısın” veya ” ........yapmamalısın” gibi yargılarda bulunmak uygun ya da yararlı değildir. Çocuğun fotoğraflarını göstermek ya da ortadan kaldırmakla ilgili karar veya davranışlar, çocuğun idealize edilmesi, ifade edilen öfke, yaşanan depresyon veya suçluluk çoğu zaman size aşırı gibi görünebilir. Bu davranış örüntüleri özellikle çocuğun ölümünden sonraki ilk yılda normaldir.
- Dini inancı olan ebeveynler için çocuklarının ölümünün Tanrı’nın bu olaydaki rolüyle ilgili ciddi sorulara neden olabileceğini gözden kaçırmayın. Onlara cevaplar sunmaya çalışmayın. Dinlemek ve kendi duygularını keşfetmelerine izin vermek daha iyi olacaktır. Onlar bununla ilgili kişisel bir felsefeye ulaşma gereksinimi duyacaklardır.
- Onlarla olun. Ev işleri, çocukların bakımı gibi konularda yardımcı olun. ”Yapabileceğim bir şey olursa çağır” demeyin. Bu çağrı muhtemelen hiçbir zaman gelmeyecektir. Neye gereksinim olduğuna dikkat edin ve belli işleri yapmayı önerin.
- Ailenin hayatta kalan çocuklarına özel bir dikkat sarfedin. Onlar, incinmiş, şaşkın ve genellikle ihmal edilmiştir. Onlar duygularını ifade etmedikleri için incinmediklerini sanmayın. Çoğu zaman kardeşler ebeveynlerinin acısını çoğaltmamak için kendi yaslarını bastırırlar. Onlarla konuşun ve kayıplarını kabul edin.
- Ölen çocuğun adını anın. Ebeveynlerinin acısını arttırır diye çocuk hakkında konuşmaktan korkmayın. Genellikle bunun tersi doğrudur. Çocuk hakkında konuşmak ebeveynlerin çocuklarını hatırlamakta yalnız olmadıklarını bilmelerini sağlar.
- Sabırlı olun. Yas yaşayan ailelerin acıya tepkilerinin farklı olduğunu anlayın. Bazıları bunu sözelleştirirken bazıları konuşamaz ya da konuşmak istemeyebilir, bazıları geri çekilirken bazıları öfkeyle dışa vurabilir.
- Çocukla ilgili bir anınızı paylaşın. “hatırlıyorum da O bazen .........” gibi sözler çocuklarını takdir ettiğinizden ve kayıpla ilgili duygularının farkında olduğunuzdan emin olmalarını sağlar. Çocuk hakkında eğlenceli anılar anlatın. Gülmekten korkmayın bu yaranın kapanmasına yardımcı olur.
- Çocuğun ölüm yıldönümü, doğumgünü gibi günlerde aileyi unutmayın. Bir kart yollayın, arayın veya ziyaret edin. Sizin bu günleri hatırladığınızı ve paylaştığınızı bilmelerini sağlayın.
- Dışardaki aktivitelere geri dönüş için cesaretlendirin. Yasın yalnızlığından kurtuluş olarak bir öğle yemeğine ya da sinemaya gitmeyi önerin. Davetiniz reddedilirse vazgeçmeyin. Gerekirse tekrar tekrar deneyin.
- İyileşme için standart bir süre yoktur. Yas genellikle beklenenden daha uzun sürer. Yastaki aileyi kendilerine karşı sabırlı olmaları yönünde yüreklendirin. Onlar genellikle “yaşamına devam et, bunun üstesinden gelmenin zamanı geldi” gibi sözler duyarlar. Bu istekler haksız ve gerçek dışıdır. Ebeveynler yorgunluk, öfke, üzüntü, dikkat eksikliği veya yaşamın doğal temposuna dönmek istememe gibi duygular ifade ettiklerinde onlara yasla başa çıkmanın zaman alacağını ve kendilerinden çok erken ve fazla şey bekliyor olabileceklerini belirtin.
- Yastaki bir ailenin yaşantılarındaki değişikliklere karşı duyarlı olun. Çocukları olmadan yaşamayı öğrenerek yeni davranış ve rollere uyum sağlayacaklardır. Bu acılı ve uzun bir süreçtir. Arkadaşınızın bu yaşantının ardından değişmemesini beklemeyin.
- Aile ile ilişkinizi sürdürün. Yas cenaze töreninde ya da ilk ölüm yıldönümünde sone ermez. Sık sık temasta olun ve konuşmalarınızda ölen çocuğun adını aile üyelerinden herhangi birinin adını andığınız kadar kolay anmayı unutmayın.
B.C. BEREAVEMENT FOUNDATION
P.O. BOX 53530, 984 W. BROADWAY
VANCOUVER, B.C. V5Z 1K7 604-738-9950
TOLL FREE 1-877-779-2223
ÇEVİREN: TED Ankara Koleji Vakfı Danışma ve Rehberlik Merkezi
© TED ANKARA KOLEJİ,2000