12. SINIF DİL VE ANLATIM

ÜNİTELER, KONU BAŞLIKLARI VE KAZANIMLAR

ÜNİTE 1: SANAT METİNLERİNİN AYIRICI ÖZELLİKLERİ

1. SANAT METİNLERİNİN ÖZELLİKLERİNİ BELİRLEME VE SANAT METİNLERİNİ İNCELEME

DÜLGER BALIĞI’NIN ÖLÜMÜ, Sait Faik Abasıyanık

SÖZ AÇINCA, Sait Faik Abasıyanık

SES BİLGİSİ Ünlüler-Ünsüzler-Küçük Ünlü Uyumu-Büyük Ünlü Uyumu

SÖZCÜKTE YAPI

Kök-Ek-Yapı Bakımından Sözcükler

KAZANIMLAR:

·            Sanat metinlerinin yapısını ve bilimsel metinden farkını inceler.

·            Sanat metinlerinin gerçeklikle ilişkisini belirler.

·            Sanat metinlerinde göndergenin ne olduğunu, bir metnin göndergesinin kendi içinde veya dışında olmasının metne kazandırdıklarını açıklar.

·            Sanat metinlerinin yazıldıkları dönemin anlayışıyla ilişkisini belirler.

·            Sanat metinlerinde kullanılan dilin işlevlerini belirler.

·            Dilin şiirsel işleviyle göndergesel işlevi arasındaki ilişkiyi fark eder.

·            Sanat metinleri ile gelenek arasında ilişki kurar.

·            İletişim ile sanat metinleri arasında ilişki kurar.

·            Anlatmaya bağlı metinleri temalarının genel özellikleri ve yazılış amaçları bakımından gruplandırır.

·            Sözcüklerin temelini oluşturan sesleri, kullanımlarını, görev ve işlevlerini belirler.

·            Sözcük ve yapı ilişkisini belirler. Kök, ek ve yapılarına göre sözcük türlerini öğrenir. Yapım ve çekim eklerini ve onların sözcük üzerindeki işlevlerini belirler.

ÜNİTE 2: SANAT METİNLERİ

1. FABL

Fabl türünün özelliklerini belirleme

Fabl yazma

TARLA FARESİ İLE EV FARESİ, Jean de La Fontaine Masalları, Tahsin Yücel

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

YAZIM KURALLARI

Büyük Harflerin Kullanımı-Tarihlerin Yazımı-Sayıların Yazımı-“de”lerin Yazımı-“ki”lerin Yazımı-Kısaltmaların Yazımı-Birleşik Sözcüklerin Yazımı        

NOKTALAMA İMLERİ

Nokta-Virgül-İki Nokta-Noktalı Virgül-Üç Nokta-Soru İşareti-Ünlem İşareti-Kısa Çizgi-Uzun Çizgi-Tırnak İşareti-Parantez(Ayraç) İşareti

KAZANIMLAR:

·            Okuduğu ve dinlediği fabl metinlerinin ortak özelliklerini belirler.

·            Fablda soyut bir düşüncenin somutlaştırıldığını keşfeder.

·            Fabldaki olay ve olay örgüsünü belirler, gerçeklikle ilişkisini araştırır.

·            Yapıtı oluşturan ögeleri belirler.

·            Yapıtı oluşturan ögeler arasındaki ilişkiyi açıklar.

·            Sözcük ve anlam ilişkisini belirler. Sözcükte anlamın oluşumunu sezer. Anlamlandırmada ses ve anlam kaynaşmasını sezer.

·            “Kavram” ve “Kavramlaştırma”nın oluşumunu açıklar. Sözcüklerin kavramlaşmasında etkili olan unsurları belirler. Sözcüklerin anlam oluşturmada birbiriyle ilişkisini belirler. Yapıtlardaki çeşitli anlamlarda kullanılan sözcükleri bulur ve bunların nasıl oluştuğunu kavrar.

·            Somut ve soyut anlamlı sözcükleri bulur, bu sözcüklerin işlevlerini tartışır. Sözcüğün, tümce içindeki diğer kelimelere bağlı olarak zihinde yarattığı kavramları tartışır.

2. MASAL

Masalın özelliklerini belirleme ve yazma

FİL İLE ÇALI KUŞU, Kelile ile Dimne, Beydeba

LİMON KIZ, Naki Tezel

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Yapıtın temel ögeleri

SÖZCÜKTE ANLAM

Gerçek Anlam- Mecaz anlam- Anlam İlişkisi Bakımından Sözcükler

DİL BAYRAMI

KAZANIMLAR:

·            Dilin tarihsel ve toplumsal yönünü açıklar. Dilin, bireysel kullanımda kazandığı özellikleri belirler. Dilin günlük kullanımıyla, bilim, felsefe ve yazın ürünlerindeki kullanım farklılıklarını belirler; bunların nedenlerini açıklar.

·            Atatürk’ün dilin ve edebiyatın önemi ve işlevine ilişkin düşüncelerini kavrar.

·            Masaldaki olay örgüsünü ve olay örgüsünün özelliklerini belirler.

·            Olay örgüsünü oluşturan parçaların metin içinde yüklendikleri işlevleri belirler. Olay örgüsünü uzama ve kişilere dikkat ederek parçalara ayırır.

·            Olay parçalarının bir tema etrafında nasıl birleştiklerini belirler. Masallarda karşılaşma ve çatışmaların temel özelliklerini belirler.

·            Masal kişilerinin özelliklerini belirler. Masallarda zamanın ölçülebilen zamandan farklılığını ve bu zamanın metne kazandırdıklarını açıklar.

·            Farklı anlatım türlerinin oluşturduğu metin parçalarının nasıl birleştirildiğini belirler. Fabl ile masalı karşılaştırır. Masal yazmayı dener. Söz ve hareket arasındaki ilişkileri belirler. Temanın özelliklerini belirler.

·            Uzamın ve zamanın özelliklerini belirler. Metni kendi içinde bütünlüğü olan parçalara ayırır.

·            Sözcük ve anlam ilişkisini belirler. Sözcükte anlamın oluşumunu sezer.

3. ÖYKÜ(HİKÂYE)

Öykülerin özelliklerini belirleme, inceleme ve yazma

AGANTA BURİNA BURİNATA, Halikarnas Balıkçısı

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Yapıttaki bireysel ve toplumsal değerler

TÜMCEDE ANLAM

Tümce Yorumu-Öznel-Nesnel Anlatım-Neden-Sonuç-Amaç-Sonuç İlişkisi, Koşul-Olasılık Tümceler

KAZANIMLAR:

·            Okuduğu, dinlediği öykü metinlerinin ortak özelliklerini belirler.

·            Öyküde yapı öğelerini belirler. Olay örgüsünün özelliklerini ortaya koyar. Olay örgüsünü oluşturan parçalar arasındaki ilişkiyi açıklar.

·            Olay ve olay örgüsündeki kişilerin işlevlerini belirler. Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak temaya ulaşır. Kişilerin işlevlerini belirler. Olay zamanını, olay yerini tema ve kişilerle ilişkisini araştırır. Temanın özelliklerini belirler. Metnin yazıldığı dönemle tema arasındaki ilişkiyi araştırır. Temayı güncelleştirir.

·            Yapıtı oluşturan ögelerin yapıt kurgusundaki işlevini belirler. Yapıtı oluşturan ögelerden yararlanarak figürlerin duygu grafiğini çıkarır. Halk öyküsündeki temanın ait olduğu dönemin anlayışı ile ilişkisi üzerinde durur Olay öyküsünün özelliklerini ve bu öykülerdeki anlatıcıyı belirler.

·            Öyküdeki figürlerin tensel ve tinsel özelliklerini, uzam ve zaman işlevlerini belirler. Yapıttaki bireysel ve toplumsal değerleri açıklar.

·            Tümcede anlamı belirleyen unsurları değerlendirir. Anlamına göre tümceleri, örnekler üzerinden yorumlar.

4. ROMAN

Romanın özelliklerini belirleme ve inceleme

YILANLARIN ÖCÜ, Fakir Baykurt

Okunan roman örneğinin değerlendirilmesi

PARAGRAFTA ANLAM

ANA DÜŞÜNCE, KONU, YARDIMCI DÜŞÜNCE

Paragraf Yorumu, Paragraf Planı

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Olay örgüsü

13 EKİM ANKARA’NIN BAŞKENT OLUŞU

KAZANIMLAR:

·            Okuduğu ve dinlediği romanların ortak özelliklerini belirler.

·            Romanın olay örgüsünü bulur, şema hâline getirir. Romandaki olayları kronolojik sıraya dikkat ederek anlatır. Kronolojik olarak dizilmiş olay zinciri ile olay örgüsünü karşılaştırır, farklılıklarını belirler. Olay örgüsünü uzama ve kişilere dikkat ederek parçalara ayırır. Olay zamanının ve yerinin tema ile kişilerle ilişkisini fark eder. Olay parçalarının bir tema etrafında nasıl birleştiklerini belirler.

·            Paragrafta bütünlüğü oluşturan ögeleri sezer. Paragrafta anlamın iletişime katılan ögelerin yüklendikleri rolle ilişkisini belirler.

·            Paragrafın oluşumunu ve oluşum nedenini açıklar. Paragraf-tümce ilişkisini belirler. Paragrafta anlamın bağlamla ilişkisini sezer.

·            Paragrafta ana düşüncenin ifade ediliş biçimlerini belirler. Paragraftaki yardımcı düşünceleri belirler, bu düşüncelerin ana düşünceyle ilişkisini açıklar.

·            Yapıttaki kişilerin ve uzamların olay ve olay örgüsündeki işlevlerini belirler. Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak temaya ulaşır. Olay veya olay örgüsündeki kişilerin arasındaki ilişkilerin yapıtın sorunsallarını yansıttığını fark eder.

·            Atatürk’ün Ankara’yı başkent olarak seçmesinin nedenlerini kavrar.

·            Atatürk’ün devlet yönetimindeki ileri görüşlülüğünü fark eder.

5. TİYATRO (OYUN)

Tiyatronun özelliklerini belirleme ve tiyatroyu inceleme

MİDAS’IN KULAKLARI, Güngör Dilmen

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Odak figür ve işlevi, tensel ve tinsel özellikleri

ANLATIM BİÇİMLERİ

Betimleme- Öyküleme-Açıklama-Tartışma

KAZANIMLAR:

·            Okuduğu bir drama metninin tiyatroda sahnelenebilmek için nelere ve kimlere ihtiyaç olduğunu belirler.

·            Tiyatro metnindeki kişilerle sahnedeki aktör ve aktrisler arasındaki ilişkiyi belirler. Dramaları gruplandırır. Metinleri canlandırır.

·            Drama metinlerinde dilin hangi işlevlerinden nasıl ve nerelerde yararlanıldığını belirler. Metni anlatım türlerine göre inceler. Yapıtla ilgili kendi değerlendirmesi yapar.

·            Yapıtın oluşmasında anlatım biçimlerinin üstlendiği rolü belirler.

·            Anlatım biçimlerini gruplandırır. Anlatım biçimlerini nelerin belirlediğini keşfeder.

·            Figürlerin duygu grafiklerinden yola çıkarak figürlerin yapıttaki işlevini açıklar. Kişilerin yapıtta neyi nasıl temsil ettiklerini fark eder.

·            Yapıttaki odak figürü/figürleri belirler. Odak figürün tensel ve tinsel özelliklerinin kurgudaki önemini belirler. Yapıttaki odak figürü/figürleri belirler.

·            Yapıttaki odak figür/figürlerin işlevini belirler.

·            Odak figürün tensel ve tinsel özelliklerinin kurgudaki önemini belirler.

6. ŞİİR

Şiirin özelliklerini belirleme, inceleme ve yazma

FAHRİYE ABLA, Ahmet Muhip Dıranas

GÜN EKSİLMESİN PENCEREMDEN, Cahit Sıtkı Tarancı

ULUDAĞ SOKAK SATICILARI, Oktay Rifat Horozcu

YAVAŞ YAVAŞ GEÇTİM KARANLIKLARIN ARASINDAN, İlhan Berk

29 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI

KAZANIMLAR:

·            Okuduğu ve dinlediği şiir metinlerinin ortak özelliklerini belirler.

·            Şiirin nesirden, mensur şiirden ve manzum öyküden farklılıklarını belirler.

·            Şiirde ahengi sağlayan unsurları belirler. Ses akışının özelliklerini belirler. Şiirde ritmin özelliklerini ve nasıl sağlandığını belirler.

·            İmgelerin özelliklerini belirler. İlk anlamı dışında kullanılan dil öğelerini belirler. Söz sanatlarına nerelerde niçin başvurulduğunu belirler. Söz sanatlarının özelliklerini açıklar. Ses benzerliklerinin özelliklerini araştırır.

·            Şiirin yapısını meydana getiren ses ve anlam kaynaşmalarından oluşan birimleri belirler. Her birimin anlam, ses ve söyleyiş değerini açıklar.

·            Şiirde dilin hangi işlevde kullanıldığını belirler.

·            Aynı temada yazılmış şiirleri karşılaştırır. Aynı temanın nesirde, şiirde ifade edilişi arasındaki farkı belirler.

·            Şiirin ait olduğu geleneği belirler.

·            Şiirin ait olduğu sanat ve düşünce hareketleriyle ses, söyleyiş ve tema bakımından ilişkisini açıklar. Şairin özel yaşamı, mizacı, siyasi ve sosyal tercihleriyle metin arasında ilişki olup olmadığını tartışır.

·            Şiir ve şair hakkında önceden yazılmış yazıları bulur, okur, değerlendirir. Şiir yazmayı dener.

·            Cumhuriyet’in kuruluş aşamalarında Atatürk’ün çalışmalarını inceler, cumhuriyet kavramının önemini değerlendirir.

·            Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyet’ini kurma sürecini kavrar. Türkiye Cumhuriyeti için devlet adamı olarak Atatürk’ün önemini fark eder.  

 

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Yapıttaki yan figürler

Etkinlik:Bir Deli’nin Hatıra Defteri adlı tiyatro oyununun izlenmesi

AD-AD TAMLAMASI

Özel Ad-Cins Ad- Tekil Ad- Çoğul Ad Topluluk adları –Soyut, Somut Ad, Adlarda Küçültme Adlarda Yapı     

1 Kasım Harf Devrimi ve Atatürk      

  KAZANIMLAR:

·            Yapıttaki yan figürleri belirler. Yapıttaki yan figürlerin işlevini belirler.

·            Yan figürlerin tensel ve tinsel özelliklerinin kurgudaki önemini belirler.

·            Metinde ad olan sözcükleri bulur, bunların kullanılma nedenlerini belirler. Metinlerde özel adlarla cins adları bulur, bu adların metne kazandırdıklarını belirler. Metinde teklik ve çokluk adlarını ayırır, adların teklik ve çokluk anlamlarının metne kazandırdıklarını belirler.

·            Adların çokluk eki almadan birden fazla varlığı nasıl ifade ettiğini belirler. Metinde topluluk adlarının bildirdiği varlıkların topluluk adı kullanmadan nasıl ifade edileceğini belirler. Metinde topluluk adlarını ayırır, bunların ifadeye kazandırdıklarını belirler.

·            Metinde soyut ve somut adları ayırır. Metinde soyut ifadelerin çok kullanıldığı ifadelerin özelliklerini açıklar. Metinde somut ifadelerin çok kullanıldığı ifadelerin özelliklerini açıklar. Adlarda küçültme, sevgi, acıma gibi ifadelerin nasıl ortaya çıktığını belirler. Adların tümcede farklı sözcük türü olarak kullanıldığını fark eder.

·            Metindeki adları yapılarına göre ayırır, özelliklerini açıklar. Türemiş adların niçin türetildiklerini dilin genel yapısını dikkate alarak açıklar. Birleşik adın oluşumunu ve ifadeye kazandırdıklarını açıklar.  Ad tamlamalarını, oluşumlarını ve türlerini öğrenir.

·            Harf Devrimi’nin önemini kavrar.  

 

ÜNİTE 3: SÖZLÜ ANLATIM

1. KONFERANS

Konferansın özelliklerini belirleme ve uygulama

Yıl içerisinde çeşitli sanatçılarla gerçekleştirilen konferanslara öğrencilerin katılımı sağlanacaktır.

Sınıfta konferans uygulaması

ZAMİR / ADIL

10 KASIM ATATÜRK HAFTASI  

KAZANIMLAR:

·            Okuduğu, dinlediği konferans metinlerinin ortak özelliklerini belirler. Konferansta bir tezin nasıl savunulduğunu, özgün düşüncenin nasıl dile getirildiğini fark eder.

·            Konferans vermenin ve dinlemenin amacını belirler. Hangi konularda konferans verilebileceğini tartışır.

·            Konferans verecek kişinin konferansa nasıl hazırlanacağını açıklar. Konferansta söylenenlerin bir tema çevresinde kendiliğinden birleşmesi gerektiğini anlar.

·            Metinlerdeki adılları bulur ve bu adılların kullanılma nedenlerini açıklar.

·            Metinlerdeki kişi adıllarını, işaret adıllarını bulur ve bunların kullanılma nedenlerini açıklar. İşaret adılı ve işaret önadı olarak kullanılan sözcükleri ayırt eder, aynı sözcüklerin hangi durumlarda önad ve adıl olarak kullanılabildiğini fark eder.

·            Metinlerdeki belirsizlik adıllarını bulur, bunların ifadeye kazandırdıklarını tartışır. Metindeki işlevlerine göre belirsizlik adıllarıyla belirsizlik önadlarını ayırt eder.

·            Metindeki soru adılları bulur, bunların ifadeye kazandırdıklarını tartışır. Soru adıllarıyla soru önadlarını ayırt eder; hangi durumlarda hangi sözcüğün önad veya adıl olarak kullanıldığını tartışır.

·            Atatürk’ün Türk Ulusu’na duyduğu güveni tanımlar.Bir dünya lideri olarak Atatürk’ü tanımlar ve Türk ulusu için yaptıklarını değerlendirir.

2. AÇIK OTURUM

Açık Oturumun özelliklerini belirleme ve açık oturumda yer alma

SIFAT/ÖN AD- SIFAT TAMLAMASI

Niteleme Ön adları                                

Belirtme Ön adları    

Pekiştirme Ön adları

Ön adlarda derecelendirme  

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Kişilerin olay örgüsündeki işlevi

KAZANIMLAR:

·            Başkan ve dinleyicilerin ele alınan konuyu farklı yönlerden aydınlatacak temel düşünceler üzerinde yoğunlaşmalarının gereğini kavrar.

·            Açık oturumda kullanılan anlatım türünü belirler.

·            Açık oturumda görev alır.

·            Açık oturum hakkında düşüncelerini ifade eder.

·            Metinlerdeki ön adları bulur, ön adların metinde kullanılma nedenlerini açıklar.

·            Metindeki niteleme ön adlarını bulur, bu önadların metne kazandırdıklarını açıklar.

·            Metindeki belirtme ön adlarını bulur, gruplandırır, bu ön adların metne kazandırdıklarını açıklar.

·            Tümcelerdeki işlevlerine göre hem ön ad hem de adıl olarak kullanılabilen sözcükleri birbirinden ayırt eder.

·            Pekiştirme önadlarını bulur, bu önadların işlevini tartışır. Ön adlarda derecelendirmeyi sağlayan ekleri belirler, kullanılma nedenlerini tartışır.

·            Metindeki önadları yapılarına göre sınıflandırır. Önadları kullanarak örnek paragraflar oluşturur.

·            Yapıttaki kişilerin olay ve olay örgüsündeki işlevlerini belirler. Kişilerin yapıtta neyi nasıl temsil ettiklerini fark eder.

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak temaya ulaşır.

·            Olay veya olay örgüsündeki kişilerin arasındaki ilişkilerin yapıtın kurgusundaki önemini fark eder.

 

3. SEMPOZYUM

Sempozyumun özelliklerini belirleme

Öğrencilerin katılımıyla Liseli Eleştirmenler Sempozyumu düzenlenecektir.

ZARF /BELİRTEÇ

Anlam ve görevlerine göre belirteçler

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Yapıtta uzam-kişi-zaman ilişkisi

24 KASIM ÖĞRETMENLER GÜNÜ

KAZANIMLAR:

·            Okuduğu ve dinlediği sempozyum metinlerinin ortak özelliklerini sıralar.

·            Sempozyumun nasıl düzenlendiğini fark eder. Sempozyumda sunulan bildirilerin ne zaman tartışılacağını belirler. Oturum başkanının görevlerini açıklar.

·            Sempozyumda dinleyici-konuşmacı ilişkisini tartışır. Sempozyumda sunulan bildiri metinlerinin özelliklerini belirler.

·            Sempozyum metinlerde dilin hangi işlevlerde kullanıldığı belirler.

·            Sempozyumda başvurulan anlatım türlerini ve bunların nasıl kullanıldıklarını belirler.

·            Metindeki belirteçleri bulur, bunların kullanılma nedenlerini açıklar. Belirteçleri görev ve anlamlarına göre gruplandırır.

·            Zaman belirteçlerini ayırt eder, eylemde belirtilen zamanla zaman belirtecinin anlattığı zamanın farklı olup olmadığını araştırır.

·            Uzamın ve zamanın özelliklerini belirler. Yapıtta uzamın işlevini belirler, nasıl anlatıldığını açıklar. Yapıtta zaman kavramının nasıl anlatıldığını açıklar ve zaman kavramının yapıta kazandırdıklarını fark eder. Olay zamanının, olay yerinin tema ve kişilerle ilişkisini araştırır.

·            Yapıttaki kişi-zaman-uzam ilişkisini belirler. Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar. Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır.

·            Atatürk’ün eğitim ve öğretim anlayışını kavrar. Toplumların yükselmesinde eğitimin önemini değerlendirir. Atatürk’ün öğretmene verdiği değeri ve nedenlerini fark eder.

4. FORUM

Forumun özelliklerini belirleme

Sınıfta forum uygulaması

EDAT/İLGEÇ -BAĞLAÇ-ÜNLEM

KAZANIMLAR:

·            Forumda kullanılan anlatım türünü belirler. Foruma açıklık, akıcılık, duruluk, yalınlık bakımından inceler.

·            Başkanın forumda tartışma konusunu çok iyi bilmesi, foruma katılacak konuşmacıları ve dinleyicileri iyi tanıması, olay ve konuşmaları kısa sürede iyi algılaması, farklı düşünceler arasında ilişkiler kurabilecek yeteneğe sahip olması, hoşgörü ile donatılmış bir otoriteyi ustalıkla kullanması gerektiğini kavrar.

·            Metinlerdeki ilgeçleri bulur, bunların kullanılma nedenlerini açıklar. İlgeçlerin sözcüklere kazandırdıkları anlamları tartışır.

·            Metinden ilgeçler çıkarılırsa anlamın bozulup bozulmayacağını tartışır.

·            Hem ilgeç hem de bağlaç olarak kullanılabilen sözcükleri araştırır. İlgeçlerin yerini tutan ekleri araştırır, bunların tümceye kazandırdığı anlamları tartışır. İlgeçlerin tümce içinde nasıl grup kurduğunu araştırır. 

·            Metindeki ünlemleri bulur, bu ünlemlerin kullanılma nedenlerini açıklar. Ünlem olmadıkları halde tonlama yoluyla ünlem değeri kazandırılmış sözcükleri ayırt eder.

·             Hitaplarla ünlemleri birbirinden ayırır.

5. MÜNAZARA

Münazaranın özelliklerini belirleme ve münazarada görev alma

Münazara hazırlama ve görev alma

EYLEM-ÇEKİMLİ EYLEM-KİP KAYMASI

Anlamlarına göre eylemler

Eylemde kip-kişi

Eylem kipinde anlam kayması

KAZANIMLAR:

·            Münazaranın nasıl düzenlendiğini belirler.

·            Münazaranın amacını belirler.

·            Münazarada hakem kurulunun, konuşmaları nasıl değerlendirmesi gerektiğini sezer Münazarada konuşmacıların dikkat etmesi gereken hususları açıklar.

·            Münazarada kullanılan anlatım türünü belirler.

·            Münazarada dilin hangi işlevde Kullanıldığını belirler Münazaranın amacının düşüncelerin, kabullerin karşılaştırması olduğunu kavrar.

·            Güzel konuşmada ses tonu ve söyleyişin önemini fark eder. Konuşma sırasında sesin nasıl kullanıldığını belirler. 

·            Dili doğru, güzel ve etkili kullanmanın önemini fark eder. Öyküleri oluşturan öğeleri belirler.

·            Metindeki eylemleri bulur, bunların kullanılma nedenlerini açıklar. Eylemleri, bildirdikleri anlamlara göre gruplandırır.

·            Eylem kiplerini ve kişi eklerini sınıflandırır. 

·            Tümcedeki eylemlerin niçin zamanla anlam kaymasıyla kullanıldığını tartışır.   

ÜNITE 4: BİLİMSEL METİNLER

Bilimsel yazıların özelliklerini belirleme ve bilimsel metin yazma

GELİŞİM SÜRECİNİN TEMEL BİR ARACI: Çocuk Edebiyatı Kitapları, Sedat Sever

EYLEMDE YAPI/EK-EYLEM                                                                                                                                                        

Eylemin yapısı (Basit, Türemiş, Birleşik: Yeterlik, sürerlik, tezlik, yakınlık)

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Yapıtın ana ve yan sorunsalları

Yapıtta olay ve kişiler

YAZIN TARİHİ NEDİR? YAZIN TARİHİNE YORUMBİLİMSEL BİR YAKLAŞIM, Zehra İpşiroğlu

EYLEMSİ

(Ad eylem-Ön ad eylem-Bağ eylem)

BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ, “PALTO”, GOGOL

Yapıtta uzam ve zaman

KAZANIMLAR:

·            Bilimsel makalede özetin nasıl hazırlandığını belirtir. Bilimsel makalelerde sonuç kısmının nasıl hazırlandığını belirler.

·            Değerlendirme makalelerinin özelliklerini belirler Bilimsel yazılarda tartışma kısmının nasıl hazırlandığını açıklar.

·            Bilimsel yazılarda dilin işlevini belirler.

·            İncelediği bilimsel yazılardaki tümcelerde anlatım bozukluğu bulunup bulunmadığını belirler.

·            Bilimsel makalelerde kullanılan anlatım türlerini belirler. Bilimsel makaleleri açıklık, akıcılık, duruluk, yalınlık yönlerinden inceler.

·            Metindeki eylemleri yapılarına göre gruplandırır, bunların özelliklerini açıklar. Birleşik eylemlerin oluşumunu açıklar.

·            Ek eylemin kullanışlarını belirler ve bunların kullanılma nedenlerini tartışır.

·            Metindeki eylemsileri bulur, gruplandırır ve bunların kullanılma nedenlerini açıklar.

·            Metindeki eylemleri yapılarına göre gruplandırır, bunların özelliklerini açıklar. Birleşik eylemlerin oluşumunu açıklar.

·            Metindeki eylemsileri bulur, gruplandırır ve bunların kullanılma nedenlerini açıklar.

·            Yapıtta zaman kavramının nasıl anlatıldığını açıklar ve zaman kavramının yapıta kazandırdıklarını fark eder. Olay zamanının, olay yerinin tema ve kişilerle ilişkisini araştırır. Yapıttaki kişi-zaman-uzam ilişkisini belirler. Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar.

·            Dönemin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel koşullarının figürlerin olayları algılayışındaki etkisini yapıt çevresinde yorumlar. Dönem koşullarının figürlerin yaşama karşı duruşlarını ve yaşam algılarını belirlediğini fark eder.

BİLİMSEL METİNLER

BİLİM DERGİLERİNİN ÖNEMİ, Osman Bahadır

EYLEMDE ÇATI

27 ARALIK ATATÜRK'ÜN ANKARA'YA GELİŞİ

KAZANIMLAR:

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak yapıtın temel sorunsalına ulaşır.

·            Yapıtın yazılış amacını belirler.

·            Temel sorunsalın özelliklerini belirler. Temel sorunsalın evrensel olup olmadığını tartışır.

·            Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar. Temel sorunsalın evrensel olup olmadığını tartışır.

·            Özneyle ilişkisi açısından eylem çatılarını gruplandırır. Etken, edilgen, işteş, dönüşlü eylemlerin özelliklerini belirler, ifadeye kazandırdıklarını, kullanılma nedenlerini açıklar.

·            Nesneyle ilişkisi açısından eylem çatılarını gruplandırır. Geçişli, geçişsiz, ettirgen, oldurgan eylemlerin özellikleri belirler, kullanılma nedenlerini açıklar.    

·            Atatürk’ün Ankara’ya gelişinin nedenlerini yorumlar ve onun Ankara halkıyla kurduğu iletişimi fark eder.

·            Atatürk’ün insan ve yurt sevgisini tanımlar.

BİLİMSEL METİNLER

ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCEDE EĞİTİM SİSTEMİ, Ahmet Çoban

DEĞİRMEN, Sabahattin Ali

Öykü İnceleme

TÜMCENİN ÖĞELERİ

Yüklem- Özne- Nesne (Belirtili-Belirtisiz)-Dolaylı Tümleç- Zarf Tümleci- Edat Tümleci

KAZANIMLAR:

·            Olay örgüsünü bulur. Olay örgüsünün yapıt kurgusundaki işlevini açıklar. Yapıtta insana özgü gerçekliğin olay örgüsü çevresinde nasıl anlatıldığını belirler. Olay örgüsünün özelliklerini ortaya koyar.

·            Olay örgüsündeki kavramsal yan izlekleri bulur.

·            Olay örgüsünü parçalara ayırarak bu parçaların bir izlek etrafında nasıl birleştiklerini belirler.

·            Yapıtta olay örgüsü, uzam, zaman ve figür etkileşimini çözümler.

·            Yapıtta kullanılan motifleri bulur.

·            Yüklemin özelliklerini belirler. Tümcede hangi kelimelerin veya kelime gruplarının yüklem olabileceğini açıklar. Yüklem kullanılmayan tümcelerde yüklemin kullanılmayış nedenlerini tartışır.

·            Tümcede özneyi ve öznenin özelliklerini belirler; hangi kelimelerin veya kelime gruplarının özne olabileceğini açıklar. Öznenin bulunup bulunmama nedenlerini belirler.

·            Edilgen çatılı fiillerle kurulmuş tümcelerde öznenin anlam boyutunu belirler; öznesiz tümceleri fark eder ve sebeplerini tartışır.

·            Nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci ve edat tümlecinin, Tümce içinde nasıl bulunabileceğini ve hangi işlevlerde yer aldıklarını belirler.

DEĞİRMEN, Sabahattin Ali

Öykü İnceleme

BİLİMSEL METİNLER

BIRAKIN GÜNEŞ IŞIĞI İÇERİ GİRSİN, Tuba Sarıgül

TÜMCE TÜRLERİ

KAZANIMLAR:

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak yapıtın yan sorunsallarını ulaşır. Yapıtın yazılış amacını belirler. Yan sorunsalların özelliklerini belirler. Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır. Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır. Tümcenin yapısını oluşturan kelime ve kelime grupları arasındaki ilişkiyi belirler.

·            Tümcelerin birbirlerine bağlanma yollarını belirler. Tümceler arasındaki anlam ilişkilerinin boyutunu tartışır. Yapıtta yer alan tümce toplulukları arasındaki ilişkilerin hangi yollarla sağlandığını tartışır. Yapıttaki sıralı, bağlı tümceleri bulur, bunların kullanılış amacını tartışır. Tümceleri yüklemlerinin çeşidine göre türlerine ayırır.

DEĞİRMEN, Sabahattin Ali

Öykü İnceleme

ANLATIM BOZUKLUĞU

KAZANIMLAR:

·            Anlatım bozukluklarının nedenlerini sıralar.

·            Özne-yüklem uyumsuzluğundan kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar.

·            Birbirine bağlı tümcelerde yüklemler arasındaki çatı uyuşmazlığından kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar.

·            Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar.

·            Tümcelerde yüklem ve yardımcı fiil eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar.

BİLİMSEL METİNLER

ANTARTİKA, Bütün Dünya Dergisi

ANLATIM BOZUKLUĞU

DEĞİRMEN, Sabahattin Ali

Anlatım Teknikleri

KAZANIMLAR:

·            Anlatım bozukluklarının nedenlerini sıralar.

·            Tamlamaların ve eklerin yanlış kullanılmasından, eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunu fark eder.

·            Noktalama yanlışlıklarından kaynaklanan anlatım bozukluklarının nedenini açıklar.

·            Yanlış anlamda ve yanlış yerde kullanılan kelimelerin sebep olduğu anlatım bozukluklarının nedenini açıklar.

·            Tümce kuruluşunda anlatım bozukluğundan kaçınır.

·            Anlatıcının anlatılanla ilişkisini belirler. Anlatıcının kim olduğunu ve bakış açısını belirler. Yapıtta başvurulan anlatım türlerini belirler.

·            Her anlatım türünde kullanılan dilin işlevlerini belirler.

·            Yapıtın bağlı olduğu edebiyat anlayışını belirler.  Bu anlayışın yapı, temel sorunsal, yan sorunsallar ve anlatımda nasıl ifade edildiğini açıklar.

DEĞİRMEN, Sabahattin Ali

Öykü Çözümleme

TEST ÇÖZÜMÜ

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

 KAZANIMLAR:

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak yapıtın yan sorunsallarına ulaşır.

·            Yapıtta insana özgü gerçekliğin hangi kavramlarla ve nasıl anlatıldığını belirler.

·            Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar.

·            Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır.

ÇIĞLIK, Ferit Edgü

Öykü Çözümleme

TEST ÇÖZÜMÜ

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

Sene başından bu yana edinilen bilgiler üzerinden, tarama testleriyle ölçme-değerlendirme süreci gerçekleştirilir.

ÇIĞLIK, Ferit Edgü

Öykü Çözümleme

TARAMA-TEST ÇÖZÜMÜ

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

KAZANIMLAR:

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak yapıtın yan sorunsallarına ulaşır.

·            Yapıtta insana özgü gerçekliğin hangi kavramlarla ve nasıl anlatıldığını belirler.

·            Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar.

·            Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır.

TARAMA-TEST ÇÖZÜMÜ

ÇIĞLIK, Ferit Edgü

Öykü Çözümleme

TARAMA-TEST ÇÖZÜMÜ

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

KAZANIMLAR:

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak yapıtın yan sorunsallarına ulaşır.

·            Yapıtta insana özgü gerçekliğin hangi kavramlarla ve nasıl anlatıldığını belirler.

·            Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar.

·            Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır.

·            Sene başından bu yana edinilen bilgiler üzerinden, tarama testleriyle ölçme-değerlendirme süreci gerçekleştirilir.

12 MART İSTİKLAL MARŞI’NIN KABULÜ

ANLATIM BOZUKLUĞU- GENEL TEKRAR

ÇIĞLIK, Ferit Edgü

Öykü Çözümleme

TARAMA-TEST ÇÖZÜMÜ

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

18 MART ÇANAKKALE ŞEHİTLERİNİ ANMA GÜNÜ

          

KAZANIMLAR:

·            Ulusal marşın, Türk halkının özgürlük mücadelesini yansıtmadaki rolünü ve niteliğini kavrar.

·            Tamlamaların ve eklerin yanlış kullanılmasından, eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunu fark eder.

·            Noktalama yanlışlıklarından kaynaklanan anlatım bozukluklarının nedenini açıklar.

·            Yanlış anlamda ve yanlış yerde kullanılan kelimelerin sebep olduğu anlatım bozukluklarının nedenini açıklar.

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak yapıtın yan sorunsallarına ulaşır.

·            Yapıtta insana özgü gerçekliğin hangi kavramlarla ve nasıl anlatıldığını belirler.

·            Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar.

·            Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır.

·            Ülke topraklarının kutsallığını ve aidiyet duygusunun önemini fark eder.

·            Çanakkale Savaşı’na yönelik bilgiler edinir ve sonuçlarını yorumlar.

GENEL TEKRAR

KIRLANGIÇLAR, Sabahattin Ali

Öykü Çözümleme

TARAMA-TEST ÇÖZÜMÜ

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

KAZANIMLAR:

·            Olay ve olay örgüsündeki parçaların düzenleniş sebeplerini sorgulayarak yapıtın yan sorunsallarına ulaşır.

·            Yapıtta insana özgü gerçekliğin hangi kavramlarla ve nasıl anlatıldığını belirler.

·            Yapıtın sorunsallarıyla yazıldığı dönem arasında ilişki kurar.

·            Yan sorunsalların evrensel olup olmadığını tartışır.

KIRLANGIÇLAR, Sabahattin Ali

Öykü çözümleme

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

Tümcenin ögeleri, eylem, eylemde çatı

KAZANIMLAR:

·            Öyküleri oluşturan öğeleri belirler.

·            Öykülerin ana sorunsallarını belirler.

·            Öyküdeki figürlerin tensel ve tinsel özelliklerini, uzam ve zaman özelliklerini açıklar. Figürlerin olay ve olay örgüsündeki işlevlerini belirler.

·            Yapıttaki bireysel ve toplumsal değerleri açıklar.

·            Öyküleri birbiriyle karşılaştırır. Olay örgüsünde yer alan parçaları birleştiren düşünceyi, duyguyu ve anlayışı bulur.

·            Yüklemin özelliklerini belirler. Tümcede hangi kelimelerin veya kelime gruplarının yüklem olabileceğini açıklar.

·            Yüklem kullanılmayan tümcelerde yüklemin kullanılmayış nedenlerini tartışır.

·            Tümcede özneyi ve öznenin özelliklerini belirler; hangi kelimelerin veya kelime gruplarının özne olabileceğini açıklar. Öznenin bulunup bulunmama nedenlerini belirler.

·            Edilgen çatılı fiillerle kurulmuş tümcelerde öznenin anlam boyutunu belirler; öznesiz tümceleri fark eder ve sebeplerini tartışır.

23 NİSAN ULUSAL EGEMENLİK VE ÇOCUK BAYRAMI

KIRLANGIÇLAR, Sabahattin Ali

Öykü İnceleme

Dilbilgisi konularına yönelik uygulama çalışmaları

Tümcenin ögeleri, eylem, eylemde çatı

KAZANIMLAR:

·            “Ulusal egemenlik” kavramını tanımlar.

·            Cumhuriyet yönetimi için bu kavramın önemini fark eder.

·            Atatürk’ün ulusal egemenliğe verdiği değerin önemini kavrar, bu değer yargısının ülkenin geleceğinde taşıdığı önemi içselleştirir.

·            Yüklemin özelliklerini belirler. Tümcede hangi kelimelerin veya kelime gruplarının yüklem olabileceğini açıklar. Yüklem kullanılmayan tümcelerde yüklemin kullanılmayış nedenlerini tartışır.

·            Tümcede özneyi ve öznenin özelliklerini belirler; hangi kelimelerin veya kelime gruplarının özne olabileceğini açıklar. Öznenin bulunup bulunmama nedenlerini belirler.

·            Edilgen çatılı fiillerle kurulmuş tümcelerde öznenin anlam boyutunu belirler; öznesiz tümceleri fark eder ve sebeplerini tartışır.

BİR MOTORDA DÖRT KİŞİ, Haldun Taner

Yapıttan Hareketle Anlamlarına Göre Tümceler

Yapı Bakımından Tümceler

BEYAZ MANTOLU ADAM, Oğuz Atay

Yapıttan Hareketle Ana ve Yan Düşünceler

SELİM’İ ANARIM, Necati Cumalı

Yapıttan Hareketle Paragrafta Anlam ve Yapı

19 MAYIS ATATÜRK’Ü ANMA VE GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI

GAZETE VE DERGİLERDE KARŞILAŞILAN

ANLATIM BOZUKLUKLARI

Anlatım Bozuklukları

Yılın Genel Değerlendirmesi

KAZANIMLAR:

 

·            Tümcenin yapısını oluşturan kelime ve kelime grupları arasındaki ilişkiyi belirler. Tümcelerin birbirlerine bağlanma yollarını belirler. Tümceler arasındaki anlam ilişkilerinin boyutunu tartışır.

·            Yapıtta yer alan tümce toplulukları arasındaki ilişkilerin hangi yollarla sağlandığını tartışır. Yapıttaki sıralı, bağlı tümceleri bulur, bunların kullanılış amacını tartışır.

·            Tümceleri yüklemlerinin yerine ve çeşidine göre türlerine ayırır.

·            Paragrafın oluşumunu ve oluşum nedenini açıklar. Paragraf-tümce ilişkisini belirler. Paragrafta anlamın bağlamla ilişkisini sezer.

·            Paragrafın anlamını belirleyen ögeleri fark eder. Paragrafta bütünlüğü oluşturan ögeleri sezer.

·            Paragrafta anlamın iletişime katılan ögelerin yüklendikleri rolle ilişkisini belirler.

·            Paragrafta iletinin açık olarak ifadesinin gerekliliğini fark eder. Paragrafta iletilmek istenen iletinin en kısa ve açık ifadesinin, paragrafın ana düşüncesi olduğunu fark eder.

·            Paragrafta ana düşüncenin ifade ediliş biçimlerini belirler.

·            Paragraftaki yardımcı düşünceleri belirler, bu düşüncelerin ana düşünceyle ilişkisini açıklar.

·            Paragrafın yapısını belirleyen unsurları açıklar. İyi bir paragrafta bulunması gereken özellikleri belirler.

·            Paragrafta yer, zaman, kişi ve durum bildiren dil ögeleri arasındaki ilişkiyi açıklar.

·            Paragrafta ana düşüncenin bağlam içerisinde hangi ögelerle geliştirildiğini belirler.

·            Yapıtın oluşmasında anlatım biçimlerinin üstlendiği rolü belirler. Anlatım biçimlerini gruplandırır. Anlatım biçimlerini nelerin belirlediğini keşfeder.

·            Paragrafta kullanılan tanımlamaların işlevlerini belirler. İyi bir tanımın özelliklerini tartışır. Paragrafta tanımlamaya ne zaman ihtiyaç duyulduğunu belirler.

·            Atatürk’ü tüm yönleriyle değerlendirir. Bugünün Türkiye’si için Atatürk devrim ve ilkelerinin önemini kavrar.

·            Atatürk’ün gençlere ve spora verdiği önemi değerlendirir.

·            Gençlerin Kurtuluş Mücadesi’nde kazanılan zafere sahip çıkması gerektiği bilincini kavrar.

·            Anlatım bozukluklarının nedenlerini sıralar.

·            Özne-yüklem uyumsuzluğundan kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar.

·            Birbirine bağlı tümcelerde yüklemler arasındaki çatı uyuşmazlığından kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar.

·            Öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar. Tümcelerde yüklem ve yardımcı fiil eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunun nedenini açıklar.

·            Tamlamaların ve eklerin yanlış kullanılmasından, eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğunu fark eder.

·            Noktalama yanlışlıklarından kaynaklanan anlatım bozukluklarının nedenini açıklar.

·            Yanlış anlamda ve yanlış yerde kullanılan kelimelerin sebep olduğu anlatım bozukluklarının nedenini açıklar.