9.SINIF DİL VE ANLATIM
ÜNİTELER, KONU BAŞLIKLARI VE KAZANIMLAR
- ÜNİTE: İLETİŞİM, DİL VE KÜLTÜR
1. İletişim
2. İnsan, İletişim ve Dil
3. Dil-Kültür İlişkisi
KAZANIMLAR:
İletişimin önemini ve değeri ile iletişimde yer alan ögeler belirlenir.
Gönderici - alıcı ilişkisinde göstergelerin yeri ve önemi verilir.
Dil - insan ilişkisi irdelenir. Dille gerçekleştirilen iletişimle diğer iletişimler arasındaki farklılıklar verilir.
Dilin işlevleri açıklanır.
Dil - kültür ilişkisi belirlenir. Coğrafi ve siyasi ayrımdan kaynaklanan farklılıklar verilir. Kullanımdan kaynaklanan dil farklılıkları açıklanır.
- ÜNİTE: DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI VE TÜRKÇENİN DÜNYA DİLLERİ ARASINDAKİ YERİ
- Dillerin Sınıflandırılması
- Türk Dilinin Tarihî Gelişimi ve Türkiye Türkçesi
KAZANIMLAR:
Dil ailelerinin oluşumu açıklanır.
Dillerin sınıflandırılmasında esas alınan ölçütler belirlenir
Türkçenin dünya dilleri arasındaki yeri belirtilir.
Türk dilinin tarihî gelişimi dönemlere ayrılır. Anadolu’da Türkçenin yazı dili olarak gelişimi açıklanır.
III. ÜNİTE: SES BİLGİSİ VE TELAFFUZ (SÖYLEYİŞ)
1.Türkçenin Ses Özellikleri
2. Telaffuz (Söyleyiş)
KAZANIMLAR:
Türkçedeki seslerin özellikleri ve Türkçedeki ses uyumlarının oluşumu belirlenir.
Ses ve telaffuz ilişkisi belirtilir
Vurguyla ilgili kurallar uygulanır. İfadenin gerektirdiği biçimde tonlama yapılır.
Ses akışını bozan durumlar gösterilir. Bir dilin ses terbiyesi ve konuşma biçiminin tarihi zamanın akışı içinde insani ilişkiler çevresinde nasıl gerçekleştiği tartışılır.
IV. ÜNİTE: KELİME BİLGİSİ
1. Kelimede Anlam ve Kavram
2. Kelimelerin Farklı Anlamlarda Kullanımı
2.1. Anlam İlişkilerine Göre Kelimeler
2.2. Kelimelerde Anlam Değişmeleri
3. Kelime Grupları
KAZANIMLAR:
Kelimenin ses ve anlam kaynaşmasından oluşan bir yapı olduğu belirlenir.
Kelimede anlamın oluşumu incelenir. Kelimelerin anlam oluşturmada birbirleriyle ilişkileri belirlenir.
Kelimelerin farklı anlam kazanmalarında nelerin etkili olduğu, sözlü ve yazılı iletişimde kazandığı anlam değerleriyle, kelimelerin yan anlamları, eş anlamlı, zıt anlamlı, yakın anlamlı, eş sesli kelimelerin işlevi saptanır. Kelimelerdeki anlam değişmeleri örneklenir. Kelime gruplarının oluşum biçimleri ve varlık nedenleri tartışılır. Yazma çalışmalarıyla örnek kullanımlar geliştirilir.
V. ÜNİTE: CÜMLE BİLGİSİ
1. Cümlede Anlamın Oluşumu
2. Bildirdikleri Kiplere Göre Cümleler
2.1. Haber Cümleleri
2.2. Dilek- İstek Cümleleri
2.3. Haber ve Dilek Kiplerinde Soru
2.4. Haber ve Dilek Kiplerinde Olumluluk - Olumsuzluk
3. Metinde Kazandıkları Anlamlara Göre Cümleler
KAZANIMLAR:
Cümlede anlamın oluşumu açıklanır.
Haber cümlelerinin yapısı ve işlevi belirlenir.Haber metinleri yazma ygulaması yapılır.
Dilek - istek cümlelerinin yapısı ve işlevi belirlenir.Öğrenci, dilek - istek cümlelerini kullanarak metin yazar.
Soru cümlelerinin oluşumu açıklanır.Öğrenci, soru cümlelerini farklı işlevlerde kullanarakkısa metinler yazar.Olumlu ve olumsuz eylem - isim cümlelerinin kuruluş özellikleri verilir.Öğrenci, farklı kuruluş özelliği taşıyan olumlu ve olumsuzcümlelerle kısa metinler yazar.
Cümlenin metinde tamamlanan bir anlam birimi olduğu belirtilir.
Aynı düşüncenin farklı cümlelerle ifadeedilebileceği örneklerle açıklanır.
Öğrenci, yakın anlamlı cümleleri ayırır.Bildirdiği duygu, düşünce ve kavramlara görecümlelerin işlevleri belirlenir.
VI. ÜNİTE: PARAGRAF BİLGİSİ
1. Anlatım Birimi Olarak Paragraf
2. Paragrafta Yapı
3. Paragrafta Anlam ve Ana Düşünce
4. Paragrafta Düşünceyi Geliştirme Yolları
5. Metin ve Paragraf
KAZANIMLAR:
Bir anlatım birimi olarak paragrafın oluşumu açıklanır.
Paragrafta anlamın bağlamla ilişkisi belirlenir.
Paragrafın yapısını belirleyen unsurlar açıklanır. İyi bir paragrafta bulunması gereken özellikler belirlenir.
Paragraflar arasında bağlantıyı sağlayan söz veya söz grupları belirlenir.Paragrafta anlamın oluşumu açıklanır.Paragrafın ana düşüncesi belirtilir.Paragraftaki yardımcı düşüncelerin ana düşünceyle ilişkisi açıklanır ve paragrafta ana düşüncenin bağlam içerisinde hangi ögelerle geliştirildiği belirtilir.
Tanımlamanın, karşılaştırmanın, tanık göstermenin ve örneklendirmenin işlevi verilir ve öğrenci farklı düşünceyi geliştirme yollarından yararlanarak kısa metinler yazar.
Metin-paragraf ilişkisi belirlenir. Paragrafların metinde kullanılış şekli belirlenir. Öğrenci, paragraflardan metin oluşturur.
*ELEŞTİREL OKUMA
Eleştirel okuma çalışmalarıyla öğrencilerin, kurmaca yapıtlara eleştirel bir gözle bakmaları; tartışma, değerlendirme becerilerini geliştirmeleri; dinlediklerini, okuduklarını, anladıklarını, düşündüklerini söz ve yazıyla planlı, etkili, akıcı, anlaşılır biçimde ifade etmeleri beklenmektedir. Öğrencilerin konuşurken ve yazarken anlatım kurallarına uymaları; edebî metinlerin zamanın getirdiği değişmelerle zenginleştiğini ve geliştiğini kavramaları; metni oluşturan öğeleri (kişi, zaman, uzam, anlatıcı vs.) ve metnin kavramsal boyutunu saptayabilmeleri; bunları birbiriyle ilişkilendirerek metni özgün biçimde değerlendirme becerisi kazanmaları ve ezberci anlayıştan uzak, ifadelerini kaynaklara dayandırarak tutarlı fikirler üreten bireyler olmaları amaçlanmaktadır.
Eleştirel Okuma, şiir türünde de uygulanmaktadır. Öğrencilerin şiirle iç içe olmaları; şiir çözümlemeleri yapmaları; dilin farklı işlevlerini şiir üzerinden de görme imkânı bulmaları sağlanmaktadır. Böylece şiir dilinin doğal dilden farklılığı ve şiirde doğal dilin imkânlarından nasıl yararlanıldığı, şiir dilinin imgeye dayandığı sezdirilerek şiirde imgenin kullanılma nedenleri ve biçimleri belirlenmekte, öğrencide şiir dili farkındalığı yaratılması hedeflenmektedir.